Wat is het belangrijkste van een intranet? Dat het waardevol is voor de
medewerkers in hun werk. Nu intranetten sociaal gaan, ligt de
verantwoording hiervoor niet bij een afdeling of een enkel individu. Het
Sociale ABC van Winkwaves geeft tips hoe iedereen waardevol bezig
kan zijn op het sociale intranet.
Deze tips komen uit onze dagelijkse
praktijk. Sinds 2006 maken wij met en voor klanten Harmonics,
software voor een compleet intranet voor optimaal samenwerken. Graag delen
wij onze ervaringen bij inmiddels meer dan 70 klanten.
Namens Wij van Winkwaves, Mark
Sociale media draaien om het 'beleefd worden door de ander'. Die moet verleid worden om te luisteren, te kijken, mee te doen. Wie deel neemt aan sociale media, zal zich het spel van verleiding eigen moeten maken. Het sociale ABC van Winkwaves helpt om het eigen verhaal:
Daarbij maakt het niet uit op welk niveau het verhaal zich afspeelt: van platform en groep tot bijdrage en reactie, de checklist van het sociale ABC gaat altijd op. Een pleidooi voor het schone, het goede en het ware in sociale media.
They come for content and stay for community
Wat aantrekkelijk is, krijgt aandacht. Of men een object aantrekkelijk
vindt, is een esthetisch oordeel. Esthetiek gaat over de beleving via de
zintuigen.
Het aantrekkelijk maken in sociale media gaat dus over het
beleefd worden door de ander via de zintuigen. Welke online strategieën
zijn er om de beleving aantrekkelijk te maken?
Iets online aantrekkelijk vinden, begint bij het oog, bij de waardering voor kleur- en ruimtegebruik. Maar ook het taalgebruik speelt een rol. Het basisadvies is: besteed altijd zorg aan wat je neerzet. Zomaar iets dumpen onder het motto 'Dan staat het er toch?', is een belediging voor de ander die tijd neemt er aandacht aan te besteden.
Afbeeldingen zijn niet alleen prettig voor het oog, ze signaleren ook
dat er tijd en aandacht is besteed aan de pagina. Bovendien vinden mensen
een tekst waaraan een afbeelding is toegevoegd, geloofwaardiger. Als de afbeelding dan ook nog eens een
menselijk gezicht bevat, zijn we nog alerter op het getoonde.
En niet te
vergeten: soms zegt een afbeelding meer dan woorden.
Wanneer we op zoek zijn naar informatie lezen we niet, we scannen. Een enorme brei aan tekst is niet te scannen. Het gebruik van betekenisvolle subtitels, paragrafen en lijstjes is een goede manier om een tekst geschikt te maken voor snel scannen. Tekst vet maken, mits spaarzaam gebruikt, werkt ook.
Probeer tevens altijd in de eerste alinea al de essentie van de bijdrage te benoemen. Het is vaak de alinea die voor overzichten en in zoekresultaten getoond wordt. Bovendien is het de alinea die de meeeste mensen lezen.
Once I was a scuba diver in the sea of words, now I zip along the surface like a guy on a Jet Ski. Nicholas Carr
Wellicht wat belerend, maar het is echt waar: een goed geplaatst woord kan wonderen doen. Net zo goed als correcte spelling nog steeds blijk geeft van zorg en aandacht. Lees voor je een tekst publiceert, deze nog altijd een keer door. Maak je je zinnen af? Staan er geen woorden in die nodeloos kwetsend kunnen zijn? Gebruik je geen afkortingen die de lezer van nu en de toekomst niet thuis zal kunnen brengen? Geeft de spellingcorrectie geen fouten meer aan? Zoals de Fransen zeggen: "C’est le ton qui fait la musique".
Een quiz. Een test. Een wedstrijd. Iets om te winnen. De kans om iets te winnen motiveert mensen om mee te doen. Wie veel antwoorden geeft die bovendien goed gewaardeerd worden, promoveert tot expert. Wie mijn 100ste volger wordt, krijgt een boek cadeau. Over de (on)zin van gamification voor de lerende organisatie zal de komende jaren nog veel gezegd en geschreven worden.
Games are the new normal. Game design, techniques and mechanics, have something to teach those of us who are seeking to engage people on issues of social importance. Al Gore
Hoe duidelijker het is wat je van mensen vraagt, hoe
eerder een ander zal reageren. We vinden het prettig als het ons makkelijk
wordt gemaakt. Een gesloten vraag wordt bijvoorbeeld meestal eerder
beantwoord dan een open vraag.
Wat ga je vanavond eten zal
door minder mensen beantwoord worden dan de poll: Wat eet je
vanavond?
Dit is een gevaarlijke, want juist in sociale media kan het persoonlijke al snel doorslaan in het triviale. En toch valt niet te ontkennen dat wij mensen geïnteresseerd zijn in het menselijke van de ander. Een persoonlijke foto, een signaal dat het 'echt' is, authentiek - het maakt ons hongerig om verder te lezen. Met het persoonlijke kun je aangeven dat het voor jou relevant en belangrijk is. Hetgeen ons brengt bij de B van Belangrijk.
There is no business;
there are only people.
Voor wat belangrijk is, maakt men tijd. Of iets belangrijk is, is een
ethisch oordeel. Ethiek gaat over de beleving van wat goed en kwaad is, wat
hoort en niet hoort. Het belangrijk maken in sociale media gaat dus over de
beleving door de ander dat het verantwoord is er tijd aan te besteden.
Welke online strategieën zijn er om de beleving belangrijk te maken?
Het belang van sociale media binnen het zakelijke verkeer hangt van drie factoren af: Welk belang ken ik aan het medium zelf toe? Welke betekenis heeft het voor mijn werk? En welke rol speelt het binnen mijn netwerk? Sleutelbegrippen hierbij zijn vertrouwen, efficiëntie & nut, en verbinding.
Er zijn weinigen die geen oordeel hebben over nut en belang van sociale
media.
Je hebt de enthousiastelingen die niet zonder willen. En je hebt een
groep die het maar tijdverspilling vindt.
In ons privéleven is het al
lastig genoeg om onafhankelijk te beslissen of je wel of niet mee doet.
Sociale media voor zakelijk gebruik laten nog minder keuze-vrijheid toe. Als
de organisatie heeft besloten dat sociale media ingezet gaan worden bij
projecten, dan heb je geen keuze dan mee te doen. Dan kan het maar beter
echt belangrijk zijn.
Wil iets belangrijk zijn, dan moet men er vertrouwen in hebben. Kan men de informatie vertrouwen? Kan men de persoon die het zegt, vertrouwen? Kan men erop vertrouwen dat wat men zegt, zich niet tegen hen zal keren? Kan men erop vertrouwen dat het er morgen nog is? Vertrouwen heeft alles te maken met zowel de schimmen uit het verleden (transparantie) als de schaduw van de toekomst (consistentie). Van taalfouten tot het ontbreken van een profielfoto; van onwaarheid tot tegenstrijdigheid - vertrouwen kan eenvoudig geschonden worden. Zoals ze zeggen: vertrouwen komt te voet en gaat te paard.
Om elkaar te vertrouwen, is meer nodig dan functienaam
en afdeling. Er is ook meer nodig dan de zakelijke uitwisseling van
werkprocessen. Zakelijke sociale media floreren wanneer zo'n 20% van de
interacties niet direct werk-gerelateerd is. Dat betekent altijd nog de
andere 4 op de 5 berichten en reacties wel rechtstreeks aan het het werk
gelinkt is.
Het zakelijk gebruik van sociale media vraagt echter ruimte voor
kantoorhumor, human interest en persoonlijke tips en discussies. De mens van
nu wil geen radertje zijn in een organisatie.
Geeft kennis macht? Of levert het delen ervan meer voordelen op? Dat hangt van de schaarste af. Als er een tekort aan water is en jij weet als enige waar een bron is, geeft kennis macht. Als er geen tekort is, of meerderen weten ervan, is delen de betere strategie. Als iedereen er weet van heeft, dan hoef je het er niet over te hebben. De kunst van goed kennismanagement is het voorkomen van schaarste en het bevorderen van delen. Maak daarom delen de norm. Niet alleen #dtv (durf te vragen), maar ook #dta (durf te antwoorden).
Een lege ruimte voelt niet belangrijk. Een stem in de leegte voelt niet belangrijk. Daarom is het van belang nieuwkomers welkom te heten. Ook wanneer ze voor de eerste keer iets posten, is een reactie welkom. Pas daarbij wel op dat je zelf nog authentiek overkomt. Op iedere post reageren met Geweldig dat je dit met ons wilt delen, maakt je vrij snel ongeloofwaardig. Beter is het om direct de verbinding te leggen met anderen op het platform.
Elk tijdperk kent zijn eigen dominante metafoor. De metafoor van de
machine is opgevolgd door die van de computer. Een constante in deze
ontwikkeling was de groeiende invloed van de managers. Het perspectief van
de professional is daarbij ondergesneeuwd geraakt.
We staan nu aan het
begin van een nieuwe dominante metafoor, die van het netwerk. En zie: van
stigmergie tot employee
engagement, de mens als knooppunt komt centraal te staan. Niet
meer een manager die het beter weet dan de professional, maar een nauw
verweven geheel waarin iedereen data (nodig) heeft en iedereen in staat
moet zijn om flexibel en snel in te spelen op de omstandigheden.
Er is geen grotere motivatie voor mensen om iets te gebruiken dan het simpele feit dat het daadwerkelijk een verbetering is. Zoek daarom naar pijnpunten in de organisatie en bedenk hoe sociale media hierbij een oplossing kunnen bieden. Het nieuwe e-mailen en het nieuwe vergaderen bekleden daarbij in veel organisaties de topposities.
Een bijdrage in een zakelijk sociaal medium maakt alle cc's per e-mail overbodig. Legere mailboxen is een prima manier om mensen te motiveren. Als men dan ook nog het voordeel van discussies op één plek ervaart, waarbij nieuwe mensen eenvoudig kunnen inhaken, dan is al snel het belang van het zakelijk gebruik van sociale media een gegeven. Zie ook de video I quit email.
Het geheim van een goede vergadering zit in de voorbereiding. Als de juiste mensen aan tafel zitten, die zich goed hebben (kunnen) voorbereiden, is een vergadering een hele efficiënte manier van samenwerken. De gemiddelde vergadering in de gemiddelde organisatie voldoet niet aan dit ideaalbeeld. Met de inzet van sociale media komt de ideale vergadering voor iedereen binnen handbereik. Discussies kunnen online aangekondigd worden en waar nodig ook gevoerd worden. Eventuele stukken zijn voor iedereen inzichtelijk. Geen voorstelrondes meer. Geen rondvraag ter afsluiting.
Er zijn veel meer voorbeelden waarbij het zakelijk gebruik van sociale media impact heeft op het dagelijks werk. Neem het samenwerken aan documenten. Wat is er eenvoudiger dan een centraal document waaraan iedereen vanaf elk apparaat kan meewerken, ofwel direct in de tekst, ofwel via reacties? Of kijk naar het beantwoorden van vragen. Weten we binnen de organisatie altijd wie de antwoorden heeft? Hoe vaak vind je het echte antwoord niet op een hele andere plek dan je had verwacht? Het is ons soms een raadsel waarom het belangrijk maken van sociale media eigenlijk überhaupt een issue is.
Niemand wil een buitenstaander zijn. Dus wanneer mensen meedoen, lezen,
reageren, liken, doorsturen, zorg dat de interactie zichtbaar is voor
anderen. Dat helpt wie nog koudwatervrees heeft over de streep.
Soms
zie jij meer dan anderen. Probeer mensen met gelijke interesses met elkaar
in contact te brengen.
Ook buiten het platform zelf kun je
aandacht vragen. Met campagnes en dergelijke vraag je niet alleen
aandacht voor je platform, je toont ook dat de organisatie de middelen
beschikbaar stelt en het dus belangrijk vindt.
Vind op zijn minst 1 sponsor die hoog genoeg in de organisatie zit om mensen het vertrouwen te geven dat ze zich kunnen beroepen op 'de organisatie staat er achter'. Zorg dat de sponsoring niet een eenmalige handtekening is. Sponsoring betekent zichtbaar meedoen. Hetgeen iets anders is dan wezensvreemd gedrag vertonen. Liever een blog van de algemeen directeur dan geforceerde belangstelling. Let wel op: Mensen hoger in de hiërarchie kunnen discussies makkelijk dood slaan. Het is daarom belangrijk dat ze als mens mee doen, niet als baas. Persoonlijke details die ze willen delen, helpen.
Medewerkers willen betekenis vinden in hun werk. Mensen geven betekenis met verhalen. Neem big data: Niet dat we veel data hebben, is het geheim, maar dat we er verhalen mee (kunnen) maken. Het grootste verhaal in een organisatie is de visie/missie van de organisatie. Dat is de verbindende droom waaraan in de ideale wereld iedereen een bijdrage kan en wil leveren. Wanneer je duidelijk weet te maken hoe wat je doet, aansluit op de visie en missie, kun je mensen inspireren. Waak hierbij wel voor 'lege' verhalen. Mensen moeten zich kunnen herkennen in het verhaal. En het verhaal zelf moet consistent zijn.
Iedereen begrijpt de logica dat een mogelijke verbetering van de bedrijfsresultaten niet zomaar ter zijde geschoven kan worden. Hetzelfde geldt voor zaken als veiligheid en innovatie. Zeker de gevestigde orde binnen een organisatie, die moeite heeft om sociale media zakelijk als nuttig te beschouwen, is (terecht!) gevoelig voor de meerwaarde die ze kunnen hebben voor het bedrijf. Streef daarom naar het meetbaar maken van de effecten.
“Wat je niet kunt meten, kun je niet managen. Wat je niet kunt managen, kun je niet verbeteren.” Robert Kaplan
If I could tell you what it meant, there would be no point in dancing it
Wat context heeft, is te begrijpen. Naar wat men begrijpt, kan men handelen. Context geven gaat de over de beleving van een werkelijkheid die afzender en ontvanger delen. Welke online strategieën zijn er om de beleving van de werkelijkheid te delen?
De zaken die je aandacht geeft, je woord- en beeldgebruik: alles beïnvloedt wat anderen zien en hoe ze het beleven. De werkelijkheid is in die zin uiterst maakbaar. Een daad op zich is niet meer dan een handeling, de context geeft het betekenis. De context binnen het bericht zelf, maar ook van de omgeving waarin het staat. En zelfs het moment van plaatsing. Zonder context heeft niets betekenis.
Framing gaat over taalgebruik en kleuring, over de vrijheidsstrijder versus de terrorist, over weggegooid geld versus investeren in de toekomst. Daarmee is framing een krachtig mechanisme om je boodschap te kleuren.
Framing is van belang bij de positionering van sociale media binnen de organisatie. Als zakelijk Facebook plaatst men het in het domein van het 'gezellige', het 'particuliere'. Het verlaagt voor wie thuis actief is met Facebook de drempel er gebruik van te maken. Tegelijkertijd krijgt het daarmee voor anderen het stempel van het nutteloze en groot veiligheidsrisico. Wie sociale media daarentegen plaatst in het domein van bijvoorbeeld kennisdelen, krijgt het verleden van alle eerdere initiatieven voor kennismanagement erbij.
Iedereen kent het verschijnsel wel: wie iets zoets verwacht en iets zouts proeft, schrikt en trekt een vies gezicht. Framing stelt je in staat de verwachting van de ander te richten. Als iets nog in ontwikkeling is, maak dat dan ook duidelijk in de bijdrage. Mensen reageren heel anders wanneer ze weten dat je er nog aan werkt, dan als ze denken dat je klaar bent.
Waar framing rechtstreeks betrekking heeft op hoe je iets positioneert, werkt priming meer indirect. Priming is de grondverf waarop vervolgervaringen een plek vinden. Geef mensen het gevoel dat er haast is, en hun gedrag verandert. Praat continu over geld en gevoelens veranderen. Mensen die winnen hebben een ander oordeel dan mensen die verliezen. Het aanbrengen van de grondverf voordat je je boodschap vertelt, helpt.
Als je ergens aandacht aan besteedt, maak je het belangrijk(er). Aangezien alles met alles wedijvert om aandacht, is het van belang goed te bedenken waaraan je wilt dat de ander aandacht besteedt. Agenda setting is een machtig middel om te sturen. Wie over kosten en tijdbesparing praat, moet niet verbaasd staan dat de kwaliteit belabberd is. Wie de nadruk legt op de kwaliteit, moet niet verbaasd staan als de kosten uit de hand lopen en deadlines niet gehaald worden.
In een omgeving waar iedereen haar eigen informatie kan publiceren, lijkt wellicht het bepalen van de agenda in eerste instantie onbegonnen werk. Maar door niet alleen na te denken over wat je zelf plaatst, maar ook over waarop wat je reageert en hoeveel aandacht je bepaalde zaken geeft, kun je wel degelijk sturen.
Een cultuur is de common ground van een groep mensen. Het is de achtergrond waarop wat mensen doen een plek vindt. Wie een project start, doet er goed aan een gemeenschappelijke basis neer te zetten. Ga er niet van uit dat wat jij weet, automatisch bekend is bij de ander. Maak daarom je aannames expliciet. Probeer daarbij zo kort, helder en duidelijk mogelijk te zijn. Zorg dat achtergrondinformatie en basisdocumenten makkelijk beschikbaar zijn.
Voor welke periode is een bericht bestemd? Ze zeggen dat de levensduur van een tweet slechts zo'n 18 minuten is. Of twee uur. Of drie. Tegelijkertijd zeggen ze dat je nooit meer van een foto af komt, als deze eenmaal op Facebook gepost is. Feit is dat we vooraf meestal niet weten wat de levensduur zal zijn. Dus kun je bij het schrijven beter uitgaan van 'langer dan ik verwacht'. Ga er bovendien van uit dat wat je schrijft, ook door mensen die je niet kent, begrepen moet kunnen worden. Begrippen als 'Morgen' of 'Hier tegenover' vergen van een toekomstige lezer extra mentale inspanning. Dat geldt in extremis voor verwijzingen naar gebeurtenissen die je niet precies duidt. Als je schrijft, houd dan altijd die toekomstige collega in gedachten.
"Heb je gelezen wat ik heb geschreven?" Met emails, telefoontjes, chats en tweets wedijveren we continu met elkaar om aandacht. Aandacht echter heeft een prijs. Switchen van context is duur - mentaal en in tijd. Een e-mail sturen kost dan ook gemiddeld minder tijd dan er een ontvangen. Bij de switch van een push-gerichte e-mail cultuur naar een pull-gedreven sociale media cultuur kunnen we de kosten drastisch reduceren. Maar dan moeten we wel accepteren dat mensen reageren wanneer het hen uitkomt.
Sociale media bieden nieuwe mogelijkheden voor bestaande praktijken. Wat kan efficiënter door het online te doen? Kijk hierbij niet enkel naar de direct betrokkenen, maar ook naar het belang van de organisatie als geheel. Nu. En in de toekomst.